Bakteri, virüs ve böceklerin zararlı etkilerini ortadan kaldırmak için kullanılan kimyasallar, bazı organik içerikler, dezenfektanlar gibi madde ve yöntemlere "pestisit" adı verilir. İsmimleri bize yabancı gelse de pestisitlerle hayatımızda sıklıkla karşılaşıyoruz. Doğada bozulmadan sebze ve meyve yetiştirmek, yaşam alanlarımızı zararlı mikroorganizmalardan arındırmak gibi faydalarının yanı sıra yanlış kullanıldıklarında insan sağlığı için büyük tehlike oluşturabilirler. Böcek ilaçları da pestisit başlığı altında değerlendirilir.
İnsanlık tarihinde uzun yıllardır kullanılan birçok pestisit olmasına rağmen günümüzde en büyük yeri kimyasal pestisitler almaktadır.
Pestisit Çeşitleri Şu Başlıklarda Sınıflandırılır;
Bakterisit: Bakterisitler
Ahicide: kuş öldürücü
Insektisit: Böcek ve zararlılara karşı kullanılan maddeler
Fungisit: Mantarlara karşı kullanılan maddeler
Herbisit: Yabani otlara karşı kullanılan maddeler
Mollucide: yumuşakçalara karşı kullanılan maddeler
Rodenside: Kemirgenlere karşı kullanılan maddeler
Nematicide: Nematodlara karşı kullanılan maddeler
Acaricide (Miticide): Akarlara karşı kullanılan maddeler
Defoliantlar: Yaprak dökmek için kullanılan maddeler
Pestisitlerin Etkileri Ve Zararları
Günümüzde yaygın olarak sprey şeklinde kullanılan pestisitler, adsorpsiyon yoluyla sebze ve meyvelerin yüzeylerine yapışmaktadır. Bazen çiğ olarak tüketilen bu besinler söz konusu olduğunda yeterli saflaştırma sağlanamamaktadır. Bu gibi durumlarda, emilim sindirim sistemi yoluyla gerçekleşir.
Pestisitler, bazı durumlarda pestisitler gibi maddelerin kazara solunması veya temas sonucu deriden emilmesi yoluyla kan dolaşımımıza girerek hayati organlarımıza ve sistemlerimize ulaşır. Bu durumda kısa ya da uzun vadede belirli etkiler ortaya çıkabilir.
Pestisitlere maruz kalmanın kısa vadeli etkilerinden bahsettiğimizde, ilk olarak akut zehirlenme ve alerjik reaksiyonları düşünürüz. Özellikle tarımda çalışanlar yüksek risk altındadır. Birçok pestisit zehirlenmesi vakası, dikkatsiz ve tavsiye edilmeyen püskürtmeden kaynaklanmaktadır. Akut pestisit zehirlenmesinin başlıca belirtileri şunlardır: Kusma İshal Terleme nefes almada güçlük Çarpıntı İstemsiz kasılmalar arasında sayılabilir.
Kendinizde veya bir yakınınızda böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanız çok önemlidir. Çünkü akut pestisit zehirlenmesi zamanında müdahale edilmezse ölüme yol açabilir.
Akut pestisit zehirlenmesi teşhisi yapılırken bu belirtilere ek olarak laboratuvar testleri (kan testleri vb.) de yapılır. Maruz kalan madde tespit edilebiliyorsa gerekli panzehir (antidot) ile tedavi verilir.
Pestisitlere karşı alerjik reaksiyonlar da yaşamı tehdit edici olabilir. Alerjik reaksiyonun belirtileri arasında ani cilt değişiklikleri ve nefes alma güçlükleri yer alır.
Uzun vadeli etkilerin başında, özellikle kronik olarak maruz kalan kişilerde genetik hasar ve buna bağlı kanserler gelmektedir. Karaciğer, böbrekler ve kas sisteminde de hasar vardır.
Bu etkilere ek olarak anne karnında bu maddelere maruz kalan fetüslerde anormallikler görülmektedir. Bazen hamilelik düşükle sonuçlanabilir.
Kendimizi Korumak İçin Ne Yapmalıyız?
Pestisitlerin zararlı etkilerinden korunmak için önlemler alınmalıdır. İlaçlamanın uygun spreylerle ve profesyoneller tarafından yapılmaması ve dikkatsizlik çoğu zaman yoğun bir şekilde pestisit maruziyetine yol açmaktadır. Pestisitler ambalajın üzerindeki uygulama talimatına uygun olarak kullanılmaz ve gereğinden fazla kullanılırsa koruyucu toksik dozlara ulaşarak akut zehirlenmelere yol açabilirler. Pestisitler asla doğrudan solunmamalı veya bu maddelerle doğrudan temas etmemelidir. Püskürtme yapılırken ağız ve burnu kapatan maske ve koruyucu eldiven kullanılması korunma için şarttır. Zirai ilaçlara uzun süre maruz kalmamak için ilaçlama sonrası oluşan kalıntılar hem kişinin kendi yaşam alanından hem de diğer canlıların yaşam alanlarından uzaklaştırılmalıdır. Meyve ve sebzelerin bu maddelerden arınmış olmasına dikkat edilmelidir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise özellikle evde bulunan pestisit gibi maddelerin çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza edilmesi gerektiğidir.
