Bir sivrisinek cinsi olan Aedes, aslen tropikal ve subtropikal bölgelerde bulunan bir türdü. Ancak şimdi Antarktika haricindeki tüm kıtalarda bulunmaktadır. Bazı türlerin yayılımı insan aktivitesi tarafından olmuştur. İnsan aktivitesiyle yayılan en bilinen aedes türleri “Aedes Albopictus”, "Aedes Aegypti" türleridir. Ülkemizde "Aedes Albopictus" Asya Kaplan Sivrisineği olarak bilinir. Aedes Aegypti sivrisinek türü ülkemizde Sarı Humma Sivrisineği olarak adlandırılır. Aedes’ler içinde özellikle bu iki tür istilacı olarak son yıllarda çok hızlı yayılmıştır. Bu yayılmadaki en büyük neden, yeni dünya da dahil olmak üzere yaygın olarak kullanılan lastik ticaretidir.
Aedes Aegypti ( Sarı Humma Sivrisineği ) Ve Aedes Albopictus ( Asya Kaplan Sivrisineği )
Türe yönelik ilk tarif ve adlandırma, Alman böcek bilimci Johann Wilhelm Meigen tarafından, 1818 yılında yapılmıştır. Aedes antik Yunanca’da (ἀηδής) "hoş olmayan" ya da "iğrenç" anlamlarına gelmektedir. Bazı türleri de dahil olmak üzere Aedes’in ciddi hastalıkların vektörleri olduğu bilinmektedir. Aedes türü sivrisinekler, “Dang Humması, Sarı Humma, Zika virüsü, Lenfatik Filaryaz ve Chikungunya” gibi hastalıkların insanlara yayılmasına sebep olmaktadır. Aedes’lerin “ovitraps” ile tespit edilebilmesi ve izlenebilmesi mümkündür. Sarı Humma Sivrisineği (Aedes aegypti) genomu, Broad Institute ve Institute for Genomic Research tarafından sıralanmıştır. İlk montaj Ağustos 2005'te yayınlandı; Haziran 2007'de ise genomun taslak dizisi ve ön analizi yayınlandı. Açıklamalı genom Vector Base'de mevcuttur. Aedes Aegypti genomunun güncellenmiş ve geliştirilmiş bir versiyonu da 2018 yılında yayınlandı.
Özellikler
Aedes sivrisinekleri görsel olarak oldukça ayırt edicidir. Çünkü Aedes’lerin vücutlarında ve bacaklarında göze çarpan siyah ve beyaz lekeler vardır. Diğer sivrisinek türlerinin çoğunun aksine, aktiftirler ve bu türle sadece gündüzleri ısırırlar. Aedes sivrisineklerin en yoğun ısırma dönemleri, sabahın erken saatlerinde ve gece karanlığından önceki akşam saatleridir.
Hastalıktaki Rolü
Aedes cinsinin üyeleri, çok sayıdaki viral enfeksiyon için en bilinen vektörlerdir. Virüs bulaştıran en önemli iki Aedes türü vardır. Bunlar Aedes aegypti ve Aedes albopictus'tur. Bu türler dang humması, sarı humma, Batı Nil ateşi, chikungunya, doğu at ensefaliti ve Zika virüsüne neden olan virüsleri, diğer pek çok virüsle birlikte bulaştırır. Bu hastalıkların yanı sıra daha az dikkate değer hastalıkların da bulaşmasına sebep olmaktadırlar. Bu virüslerle enfeksiyonlara, tipik olarak ateş ve bazı durumlarda da ölüme yol açabilen ensefalit eşlik eder. Sarı Humma hastalığından korunmak için bir aşı mevcuttur. Aedes gibi hastalık taşıyan sivrisinek ısırıklarını önlemeye yönelik alınabilecek önlemler arasında DDT gibi böcek ilaçları, sivrisinek tuzakları, böcek kovucular ve sineklikleri saymak mümkündür.
Sistematik ve Soyoluş
Aedes (Stegomyia) pia, yakın zamanda tanımlanan yeni bir türdür. Aedes cinsi, ilk kez 1818'de Johann Wilhelm Meigen tarafından adlandırılmıştır. Tarihsel olarak tanımlandığı gibi, bu cins 700'den fazla türü içerir. Aedes cinsi sivrisineklerin pek çoğu, yakın zamanda bazı otoriteler tarafından tam cins olarak ele alınan birkaç alt türe ayrılmıştır. Bunlar Aedes, Diceromyia, Finlaya, Stegomyia olarak sıralanabilir. Yapılan bu sınıflandırma 2009 yılında da revize edildi.
Aedes Aegypti ( Sarı Humma Sivrisineği) Ve Aedes Albopictus ( Asya Kaplan Sivrisineği) Yaşam Döngüsü
Aedes türü sivrisineklerinin yaşam evreleri. (Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus)
Yumurta Dönemi
Yumurtalar siyah kir gibi görünür. Siyah pirince benzerler.
- Yetişkin dişi sivrisinekler yumurtalarını su dolu kapların iç duvarlarına doğru, su hattının üzerine bırakırlar. Küçük bir kap suda bir mahalleye yetecek sivrisinek çok kısa süre de üreyebilir.
- Yumurtalar kabın duvarlarına tutkal gibi yapışır. Kurumaya 8 aya kadar dayanabilirler. Sivrisinek yumurtaları en sıcak iklimlerde bile bir kışı rahatlıkla atlatabilir.
- Sivrisinekler yumurtalarını bırakmak için çok az miktarda suya ihtiyaç duyarlar. Kaseler, taslar, fıskiyeler, lastikler, fıçılar, vazolar ve su tutan diğer kaplar, çocuklar için mükemmel "yavrular" oluşturur.
Larva Dönemi
- Larvalar suda yaşar. Sivrisinek yumurtalarından çıkarlar. Bu, su (yağmurdan veya fıskiyeden gelen) yumurtaları kapladığında olur.
- Suda larvaları görebilirsiniz. Çok aktifler ve genellikle "yüzücüler" olarak adlandırılırlar.
Pupa Dönemi
- Pupa aşamasında suda yaşarlar. Pupadan yetişkin bir sivrisinek çıkar ve uçup gider.
Yetişkin Dönemi
- Yetişkin dişi sivrisinekler insanları ve hayvanları ısırır. Sivrisinekler yumurta üretmek için kana ihtiyaç duyarlar.
- Dişi sivrisinekler beslendikten sonra yumurtlamak için su kaynakları ararlar.
- Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus uzun mesafe uçmaz. Bu sivrisinekler yaşamları boyunca sadece birkaç blok uçarlar.
- Aedes Aegypti sivrisinekleri insanların yakınında yaşamayı ve onları ısırmayı tercih eder.
- Aedes Albopictus sivrisinekleri insanları ve hayvanları ısırır, evlerin içinde veya yakınında veya komşu ormanlarda yaşayabilirler.
- Aedes Aegypti sivrisinekleri hem iç hem de dış mekanlarda yaşarken, Aedes albopictus açık havada yaşamayı tercih eder.
Aedes Aegypti (Sarı Humma Sivrisineği ) ve Aedes Albopictus ( Asya Kaplan Sivrisineği ) Taşıdığı Hastalıklar
Aedes aegypti sivrisineği, diğer sivrisinek türlerinden farklı olarak bir dizi viral hastalığın taşıyıcısıdır. Bu hastalıklar arasında şunlar bulunur:
Sarı Humma, sivrisineğin ülkemizde bilinen ismine kaynak olmuş hastalıktır. Sarı humma, özellikle Afrika ve Güney Amerika'da hala önemli bir halk sağlığı sorunu hastalıktır ve Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus tarafından taşınır.
Dang Humması (Dengue Ateşi), Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus, dang humması (dengue) virüsünün ana taşıyıcısıdır. Bu hastalık, şiddetli baş ağrısı, kas ve eklemlerde ağrı, ateş ve döküntülerle karakterize olan bir virüs enfeksiyonudur.
Zika Virüsü de Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus sivrisineği ile taşınan bir diğer viral hastalıktır. Bu hastalık genellikle hafif semptomlara sahip olarak atlatılır. Ancak hamilelerde doğmamış çocuklarda mikrosefali gibi hayati doğum kusurlarına yol açabilir.
Chikungunya (CHIKV), iki büklüm yapan adıyla bilinen bu hastalığın da ana taşıyıcısı Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus türü sivrisineklerdir. Hastalık, genellikle yüksek ateş ve eklem ağrısına neden olur.
Bunlar, bu türün taşıdığı hastalıklar arasında en yaygın olanlarıdır, ancak Aedes Albopictus'un ayrıca Batı Nil virüsü gibi daha az yaygın hastalıkları da taşıyabileceği belirtilmiştir. Bu hastalıklar, genellikle yüksek sıcaklık ve nemin olduğu yerlerde daha yaygındır, çünkü bu koşullar sivrisinek popülasyonlarının artmasına yardımcı olur.
Usutu Virüsü, daha az bilinen bir hastalık olmasına karşın Usutu virüsü de Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus sivrisineği tarafından taşınabilir. Usutu virüsü (USUV), insanlara patojenitesi ve Batı Nil virüsü gibi diğer ortaya çıkan arbovirüslerle ekolojideki benzerliği nedeniyle gelişmekte olan zoonotik bir arbovirüs olan Japon ensefalit kompleksine ait bir ateş yapan flavivirüstür. Esas olarak Culex sivrisineklerine ve kuşlarına bulaşır; insanlar da çıkmaz bir konak oluşturur. İlk olarak 1959'da Güney Afrika'da tanımlanan virüs, 1996'dan beri Avrupa'da kuşlarda salgınlara neden olmuştur. 2019 itibariyle, başta Avrupa olmak üzere insanlarda yaklaşık 50 vaka bildirilmiştir. Bunlar ağırlıklı olarak asemptomatiktir, ancak bazı insanlar nörolojik semptomlar yaşar.
Bu türün taşıyıcı olduğu hastalıklar, sivrisineğin ısırığıyla insanlara bulaşır. Isırdığı kişi hastalığı kapar ve sivrisinek, başka bir kişiyi ısırarak hastalığı başkalarına yayabilir. Sivrisinekler ayrıca taşıdıkları virüsleri yumurtalarına da geçirebilirler. Bu durum, nesilden nesile hastalığın yayılmasına yol açar. Aedes aegypti sivrisineği, bu hastalıkları taşıma yeteneği ve geniş coğrafi dağılımı nedeniyle önemli bir halk sağlığı tehdidi oluşturur.
Kontrol Altına Alma
İyon Böcek İlaçlama ve Pest Kontrol firması olarak son yıllarda en yayılmacı sivrisinek türleri olan Aedes Aegypti ve Aedes Albopictus sivrisineklerinin ilaçlaması ve mücadelesinde uzman mühendis kadromuz ve profesyonel ekiplerimiz ile hizmet vermekteyiz. İlaçlama ve mücadelede kullanılan iniorganik kimyasallar ve biokimyasal ilaçlar hiçbir şekilde insan ve evcil hayvan sağlığına zarar vermeyen, ayrıca Dünya Sağlık Örgütü ve T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından onay almış olan kimyasallardır. Firmamız tarafından kullanılan tüm haşere mücadele ekipmanları, Aedes gibi mevcut zararlı türüne yönelik olarak seçilir ve kullanılır. Sizler de ev, işyeri, fabrika, apartman, sera, hayvan çiftliği ve zirai alanlarda karşılaştığınız her türlü sivrisinek, böcek ve haşere sorununda, iletişim kanallarımız aracılığıyla “İyon Böcek İlaçlama firmamıza” ulaşabilir, her türlü bilgi ve hizmet için desteğimizi alabilirsiniz.
Kaynak: Wikipedia
